فصلنامه مطالعات روانشناختی
پیاپی 2 (بهار 1384)

از اوایل دهه ی 70 میلادی، تاثیر روان شناختی دگرگونی های جوامع صنعتی بر زنده گی افراد، مورد توجه نظریه پردازان و روان شناسان قرار گرفته است. اضطراب برآمده از کار با کامپیوتر، از جمله ی این تاثیرات روان شناختی است که در کانون پژوهش های روان شناسان در این زمینه جای دارد. در این پژوهش، در آن ایم که دریابیم آیا رابطه یی معنادار بین اضطراب کامپیوتر، با سن، جنسیت و رشته ی تحصیلی وجود دارد؟
جامعه ی آماری، همه ی دانش جویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه شهید چمران شهر اهواز، در سال تحصیلی 82-81 است. شمار کل آزمودنی ها 420 نفر (210 دختر و 210 پسر) است که به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی انتخاب شدند.
ابزار به کار گرفته، «مقیاس اندازه گیری اضطراب کامپیوتری» بود. این مقیاس، یک ارزیابی خودسنجی 19 ماده ئی، بر اساس درجه بندی لیکرت برای اندازه گیری سطح اضطراب کامپیوتر است.
تجزیه و تحلیل یافته ها نشان داد که:1- بین سن و اضطراب کامپیوتر رابطه یی معنادار وجود ندارد.
2- بین جنسیت و اضطراب کامپیوتر رابطه یی معنادار وجود ندارد.
3- بین رشته ی تحصیلی و اضطراب کامپیوتر رابطه یی معنادار وجود دارد.
4- بین دانش جویان رشته های مختلف تحصیلی از لحاظ اضطراب کامپیوتر تفاوت معنادار وجود دارد.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر هوش هیجانی بر کیفیت روابط اجتماعی در یک نمونه ی دانش جویی است. سی صد داوطلب (150 دختر و 150 پسر) از دانش جویان رشته های مختلف دانشگاه تهران در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد به پرسش های هوش هیجانی و مشکلات بین شخصی پاسخ دهند. برای تحلیل داده های پژوهش، شاخص ها و روش های آماری، مانند فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t، ضریب هم بسته گی، و تحلیل رگرسیون به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد که بین هوش هیجانی و مشکلات بین شخصی دانش جویان هم بسته گی منفی معنادار وجود دارد. هوش هیجانی، هم چنین با زمینه های مختلف مشکلات بین شخصی دانش جویان، هم چون قاطعیت، مردم آمیزی، صمیمیت، و مسئولیت پذیری، هم بسته گی منفی معنادار دارد. هوش هیجانی، با تقویت سلامت روانی، توان هم دلی با دیگران، سازش اجتماعی، بهزیستی هیجانی، و رضایت از زنده گی، مشکلات بین شخصی را کاهش می دهد و زمینه ی بهبود روابط اجتماعی را فراهم می سازد. هوش هیجانی، هم چنین از راه ویژگی های ادراک هیجانی، آسان سازی هیجانی، شناخت هیجانی، و مدیریت هیجان ها، و با سازوکارهای پیش بینی، افزایش توان کنترل، و تقویت راهبردهای رویارویی کارآمد، به فرد کمک می کند تا کیفیت روابط اجتماعی را بهتر سازد.

این پژوهش، رابطه ی بین سبک های هویت، ابراز وجود، و سبک های مقابله با فشار روانی را بررسی می کند. بدین رو، از میان دانش آموزان دختر رشته ی تجربی که در سال تحصیلی 83-82 در مراکز پیش دانشگاهی شهر تهران مشغول به تحصیل بودند 327 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه یی، به عنوان گروه آزمون انتخاب شد. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش (سبک هویت، ابراز وجود، و سبک مقابله با فشار روانی) پرسش نامه های سبک هویت برزنسکی(1991)، ابراز وجود گمبریل و ریکی (1975)، و سبک مقابله اندلر و پارکر (1990) به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد که:1- دانش آموزان دارای سبک هویت داده ئی و هنجاری، بیش تر با سبک مقابله ئی مسئله مدار، و دانش آموزان دارای سبک هویت سردرگم/پرهیزی، بیش تر با سبک مقابله ئی پرهیزی با فشار روانی برخورد می کنند.
2- سبک هویت داده ئی، با ابراز وجود بنیادی و ابراز وجود مقابله ئی، به ترتیب 0.25 و 0.11 هم بسته گی مثبت و معنادار دارد.
3- سبک هویت سردرگم/ پرهیزی، با ابراز وجود بنیادی به میزان -15/0هم بسته گی منفی معنادار دارد.
4- سبک هویت سردرگم/ پرهیزی، هم بسته گی معنادار با ابراز وجود مقابله ئی ندارد.
5- سبک هویت هنجاری، رابطه ئی معنادار با ابراز وجود ندارد.

تفاوت پیش رفت تحصیلی کودکان در شرایط اقتصادی – اجتماعی مختلف ثابت شده است. در این پژوهش، تاثیر شرایط اقتصادی – اجتماعی بر تحول توانایی راه بردی کودکان بررسی شده است. نمونه ی پژوهش، 192 دانش آموز پسر و دختر پایه های تحصیلی اول تا سوم ابتدایی در دو منطقه ی آموزشی شمال و جنوب شهر تهران بود که به تصادف گزیده و بر پایه ی یک طرح تحقیق مقطعی با «آزمون تفاوت های فردی در انتخاب های راه برد جمع» ارزیابی شدند. نتایج تحلیلی، با تایید انگاره های اساسی مدل انتخاب راه برد سازش یافته نشان داد که الگوی انتخاب راه برد در دانش آموزان با شرایط اقتصادی – اجتماعی مختلف با یک دیگر تفاوت ندارد و کودکان طبقه ی برخوردار و نابرخوردار برای حل مسئله ها راه بردهایی همانند به کار می بندند. یافته ها هم چنین آشکار ساخت که میزان درستی پاسخ های بازیابی شده در کودکان طبقه ی برخوردار از کودکان طبقه ی نابرخوردار بیش تر است، اما سرعت اجرای راه بردها در دانش آموزان با شرایط اقتصادی – اجتماعی مختلف با هم تفاوت معنادار ندارد.

این پژوهش، برای بررسی و مقایسه ی خودپنداره ی نوجوانان دختر و پسر گریزان و عادی انجام شد. جامعه ی آماری پژوهش، دانش آموزان پایه یکم تا سوم دبیرستان در مناطق 18، 19 و 20 تهران، و نوجوانان پسر و دختر گریزان در «مرکز نگه داری ری»، و «کانون اصلاح و تربیت» است. از بین این دو جامعه ی آماری، 60 دختر و پسر گریزان، و 60 دختر و پسر عادی با روش نمونه گیری تصادفی در سال 82-1381 گزینش شدند. برای گرد آوری داده ها، پرسش نامه ی خود پنداره ی راجرز به کار گرفته شد. در تجزیه و تحلیل داده ها، روش های آماری توصیفی و آمار استنباطی (تجزیه و تحلیل واریانس یک سویه، و آزمون پس معنا داری توکی) استفاده گردید. یافته ها نشان داد که میان خودپنداره ی نوجوانان دختر و پسر گریزان، با خودپنداره ی نوجوانان دختر و پسر عادی تفاوت معنادار وجود دارد. این تحقیق موید این نظر است که نوجوانان دختر و پسر عادی خود پنداره ئی مثبت تر از نوجوانان دختر و پسر گریزان دارند

سطح درونی سازی ارزش ها و باورهای دینی، تعیین کننده ی انگیزه یا قصد فرد در گزاردن کنش های مذهبی است. چنین عوامل و انگیزه هایی، امروزه با نام خود گردانی مذهبی به بوته ی کند و کاو گذاشته شده است. پژوهش کنونی، برای بررسی تاثیر شرایط تحصیلی (تیز هوش و عادی) بر سبک های خود گردانی مذهبی، با استفاده از پرسش نامه ی خود گردانی مذهبی ریان و هم کاران (1993) انجام گرفت. این پرسش نامه، دارای زیر سنجه های خود گردانی درون فکنی شده ی مذهبی و خود گردانی همانند سازی شده ی مذهبی می باشد. پایایی و روایی این ابزار در پژوهشی دیگری تایید شده است. گروه نمونه ی پژوهش، 119 دانش آموز از مدارس تیزهوشان، و 149 دانش آموز از مدارس عادی بود که از مدارس راهنمایی شهر شیراز انتخاب شدند. بنا بر یافته های آماری، در زیر سنجه ی همانند سازی مذهبی بین دو گروه تفاوت معنادار دیده نشد؛ ولی در زیر سنجه ی درون فکنی مذهبی، تفاوت دو گروه معنادار بود، بدین گونه که گروه تیزهوشان نسبت به گروه عادی نمرات بالاتری داشتند. این یافته ها بیان گر تاثیر شرایط تحصیلی متفاوت بر شیوه ی درون سازی باورها و ارزش های مذهبی بود

هدف از این پژوهش مقایسه ی اولویت های ارزشی دانش آموزان دوره ی متوسطه ی استان لرستان، و والدین و آموزگاران آن ها، و هم چنین میزان هم خوانی و توافق پاسخ گویان در اولویت بندی ارزش ها است. بدین منظور، با نمونه گیری خوشه یی چند مرحله یی، 1474 دانش آموز از دبیرستان های استان لرستان به هم راه والدین و آموزگاران آن ها گزیده شدند و به آزمون ارزش سنج منصور پاسخ دادند.
یافته ها نشان داد میان نسل جدید (دانش آموزان)، نسل میانه (آموزگاران)، و نسل گذشته (والدین)، جز در ارزش های «شاگرد خوب بودن» (P=0.229)، «هم دردی با دیگران» (P=0.115)، و «دفاع از منافع خود» (P=0.289)، در دیگر ارزش های بررسی شده تفاوتی معنادار در سطح P?0.01 دیده شد.
میان دانش آموزان دختر و پسر، جز در ارزش های «دلیری»، «خوش سیمایی»، «ورزیدگی دست ها»، «حرف شنوی»، «دفاع از منافع خود»، در دیگر ارزش های بررسی شده تفاوتی معنادار در سطح P?0.05 دیده شد.
دانش آموزان و والدین آن ها بیش ترین میزان هم خوانی را در اولویت بندی ارزش ها داشتند.
هر سه گروه پاسخ گویان، «اعتقاد به خدا» را مهم ترین ارزش و اولویت نخست، و «پول داری» را کم اهمیت ترین ارزش و آخرین اولویت از ارزش های بیست گانه دانستند.
پنج اولویت نخست همه ی پاسخ گویان چنین بود: «اعتقاد به خدا»، «تربیت و فرهنگ»، «راست گویی»، «هم دلی با پدر و مادر»، و «نظم و ترتیب». پنج اولویت آخر پاسخ گویان نیز چنین بود: «ورزیدگی دست ها»، «خوش سیمایی»، «نیرومندی»، «سرزبان داشتن»، «پول داری».

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و مقایسه ی تاثیر کنکور بر وضعیت روانی و شخصیتی راه یافته گان و راه نیافته گان به دانشگاه و خانواده ی آنان در شهر شیراز بوده است. برای دست یابی به اهداف تحقیق، 600 شرکت کننده (300 پسر و 300 دختر) به صورت نمونه گیری تصادفی منظم گزیده شدند. ابزارهای پژوهش پرسش نامه ی PANAS برای سنجش عاطفه ی مثبت و منفی، و فرم کوتاه پرسش نامه ی DASS برای ارزیابی سازه های روانی تنش، افسرده گی، و اضطراب بوده است.
پس از بررسی های آماری یا آزمون t مستقل و تحلیل واریانس، نتایج نشان داد عاطفه ی مثبت و منفی دو گروه دانش جو و پشت کنکوری تفاوت معناداری با هم دارد (P<0.001). هم چنین نتایج، از لحاظ فشارهای روانی (تنش، اضطراب، و افسرده گی) تفاوت معناداری بین دو گروه نشان داد؛ یعنی فشارهای روانی بیش تری بر پذیرفته نشدگان در کنکور می آید (P<0.001).
خانواده ی دانش جویان نیز به گونه یی معنادار بیش تر از والدین پذیرفته شدگان دارای عاطفه ی مثبت بودند (P<0.001)، اما در عاطفه ی منفی و فشارهای روانی تفاوتی معنادار دیده نشد (P>0.05). نتایج پژوهش تفاوتی معنادار میان تفاوت های جنسیتی در ارتباط با تاثیر کنکور بر عاطفه ی مثبت و فشارهای روانی، جز عاطفه ی منفی نشان نداد (P>0.05) و این بیانگر این است که امروزه تفاوت ناچیزی در نقش های اجتماعی، انتظارات خانواده، آمال و آرزوهای شخصی میان دختر و پسر وجود دارد.
سرانجام، بررسی میان دانش جویان 28 رشته از دانشکده های علوم انسانی، علوم تربیتی، فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی، و دام پزشکی، نشان داد که همه گی در سطحی یکسان، از عاطفه ی مثبت و منفی، و فشارهای روانی برخوردار اند (P>0.05).

رضایت از ازدواج و مفاهیم مرتبط با آن، بیش از هر مفهوم دیگری در روان شناسی بررسی شده است. این پژوهش نیز برای ارزیابی رابطه ی شیوه های دلبستگی با رضایت از ازدواج شده است. هدف اصلی این پژوهش، شناخت یکی از عوامل مؤثر بر میزان رضایت از ازدواج، برای کاهش نرخ طلاق بود. برای دستیابی به این هدف، 100 دانشجوی زن و مرد همراه با همسران شان از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب به عنوان نمونه ی در دسترس گزیده شدند. تمامی آزمودنی ها به دو پرسش نامه ی شیوه ی دلبستگی هازان و شیور، و رضایت از ازدواج اولسن (این ریخ) پاسخ دادند. یافته ها نشان داد که شیوه ی دلبستگی اضطرابی دوسوگرا، با رضایت از ازدواج، همبستگی منفی معنادار دارد؛ در حالی که بین شیوه های دلبستگی ایمن و پرهیزی، با رضایت از ازدواج همبستگی معنادار به دست نیامد...